Ngā tāngata whaikaha

He aha te Patu Tūkino Whānau?

He pēhea te rerekē o te patu tūkino whānau mō te hunga hauā

E hiahia ana te hunga hauā, pērā i ētahi atu, i ngā hononga nui te aroha me te whakaaronui.

Ahakoa he rite tonu te pā mai o te patu tūkino ki te hunga hauā ki ētahi atu, ka pā mai hoki pea te patu tūkino ki a koe nā tō hauātanga te take. Hei tauira, ka ahu mai pea te patu tūkino i te hunga e tautoko ana i a koe me tō hauātanga, pērā i tō hoa, tō whānau, tō kaiāwhina, ngā kaimahi tautoko rānei.

Ka uaua i tēnei te toro ki ngā whānau, i te mea ko te tangata tūkino i a koe he tangata pea e whakawhirinaki ana koe mō ngā manaaki me ngā tautoko.

He mea nui kia haumaru koe i ō hononga me ētahi atu tāngata me te mōhio hoki me pēhea tō kite me te rapu tautoko mēnā kāore he mea i te tika.

Me mōhio ki ō tika

He ture kei reira me ētahi atu hātepe ture hei tiaki i ō tika.

E āhei ana koe:

• kia noho haumaru i waenga i te hunga e mōhio ana koe, me rātau e tautoko ana i a koe
• kia whakatutukihia ō hiahia
• kia whiwhi tautoko mō ngā tūkinotanga — he ōrite ō tika ki ērā atu tāngata ki te toro ki ngā ratonga patu tūkino whānau, ā, kia kaua koe e tonoa ki tētahi ratonga hauora, hauātanga ake rānei engari ia mēnā nāu tonu tērā i kōwhiri.

E tiakina ana ō tika i raro i:

• te Kawenata a Te Kotahitanga o Ngā Whenua o te Ao mō Ngā Motika o te Hunga Hauā
• ngā ture ārai-whakahāwea o Aotearoa i roto i te Ture Tika Tangata 1993.

Me kōrero atu ki tētahi atu

Kāore e pai te noho mataku, kia mamae rānei i te hunga e tata ana ki a koe.

Mēnā kei te pā koe ki te patu tūkino whānau, me kimi he tangata e pono ana koe ka:

• kōrero ki a koe mō ō hiahia
• tautoko i a koe ki te kimi mōhiohio hei āwhina i a koe mō ngā kōwhiringa e tika ana mōu
• taunaki i a koe kia whaitake ai ngā momo tautoko e tika ana ki ō hiahia.

Ngā ratonga tautoko

Mēnā kāore te tangata i te whakapono ki a koe i tō kītanga atu kei te tūkinohia koe, kei te mamae rānei, me mōhio koe he ratonga tautoko kei reira ka whakarongo me te whakapono ki a koe.

Kei te mārama ngā ratonga tautoko ki a koe te tangata hauā, tērā pea:

• kei te māharahara koe mō te kore tautoko ka hiahia koe mai i tō kaimanaaki mēnā ka kōrero atu koe mō ngā tūkino
• ka hiahia tautoko koe mō te kōrerorero mō ngā mea kei te pā ki a koe, ā, kāore koe i te rata ki tēnei.

Mēnā ka hiahia tautoko koe, ka mahi tahi ngā ratonga e whai ake me koe ki te kimi rongoā e tika ana mōu.

Me wakapa at ki ngaio patu tūkino whanau

Me whakapā mai mā te matapihi kōrerorero, waea rānei ki 0800 456 450 ki te kōrero ki tētahi ngaio matatau mō te patu tūkino whānau.

The Personal Advocacy and Safeguarding Adult Trust (PASAT)

E whakaratoa ana a PASAT i ngā tūmomo ratonga mā ngā pakeke whai matea manaaki me te tautoko i Aotearoa. Kei roto i ēnei ratonga ko ngā tautoko me te:

• whakatau tikanga
• taunakitanga
• hauora, haumaru, me te oranga.

Ka tohutohutia, ka mahi tahi hoki te PASAT me ngā pakeke kei te pā ki te mamae, tūkinotanga, me te kore manaaki kia pai ake ō rātau ao. Mō ētahi atu mōhiohio, tirohia te The Personal Advocacy and Safeguarding Adult Trust.

Ngā ratonga aromatawai hiahia a Whaikaha

Ka whakarato a Whaikaha i ngā ratonga aromatawai hiahia hei āwhina i te hunga hauā me ō rātau whānau me ngā kaitautoko ki te kimi me te toro atu ki ngā tautoko puta noa i Aotearoa. Mō ētahi atu mōhiohio tirohia Ngā Ratonga Aromatawai Hiahia a Whaikaha.

Ngā tautoko mā ngā kaimanaaki

Hei kaimanaaki, ka pā pea koe ki te patu tukino me te tūkino a te hunga e tiaki ana i a koe. Ka tautoko ngā kaimanaaki i te hunga e tata ana ki a rātau kei te hiahia āwhina mō ngā āhuatanga o ia rā nā tō rātau hauātanga, mate, māuiui, wharanga rānei. Nā tō rātau hauātanga he uaua pea ki te kōrero, te whakahaere rānei i tō rātau whatumanawa.

E āhei ana koe kia haumaru.

Ngā tautoko mā ngā kaimanaaki

Mēnā kāore i te haumaru tō āhua i a koe e tiaki ana i tētahi atu, ka taea tonu pea e koe te whiwhi tautoko mai i te kāhui Safeguarding Adults From Abuse mā PASAT.

Mō ētahi atu mōhiohio mō ngā tautoko mā ngā kaimanaaki i te paetukutuku Carers New Zealand, te paetukutuku Whaikaha rānei.